Høgfjellsstrekninga på Bergensbana går gjennom område prega av dramatisk natur og aude område, der vêret kan isolera dei små hyttene som finst langs strekninga. Det er ikkje rart at forfattarar har late seg inspirera til å la mystiske og dramatiske hendingar finna stad på og rundt høgfjellsstrekninga på Bergensbana. Og norske forfattarar var tidleg ute; allereie i 1910 forfatta Stein Riverton Mysteriet paa Bergensbanen, og året etter gav Richter Frich ut De Knyttede Never, som blant anna utspelar seg ved Reinungatunnelen. Nokre år seinare vart det som ofte er sett på som opphavet til tradisjonen med påskekrim gitt ut: Bergenstoget plyndret i natt! av Nordahl Grieg og Nils Lie, forfatta under pseudonymet Jonathan Jerv. Av nyare tids forfattarar som har late seg inspirera av Bergensbana kan ein nemne Gunnar Staalesen, Anne Holt og Jan Guillou.
Tog har lenge vore brukte som bakteppe for mystiske hendingar i skjønnlitterære verk, og andre jernbanestrekningar enn Bergensbana speler ei stor rolle i litteratur frå heile verda. Her kan ein mellom anna nemne Anna Karenina av Leo Tolstoy, som allereie i 1877 lét jernbana og ei reise med tog spela ei prominent rolle i handlinga. Vidare står Agatha Christies Mordet på Orientekspressen som ein klassikar innanfor mysteriesjangaren.